Coraz więcej osób ma ekologiczne podejście do życia, czyniąc tym samym wiele dobrego dla środowiska naturalnego. Jednym ze sposobów na przysłużenie się ekosystemowi jest budowa domu energooszczędnego, w którym zużycie energii wynosi mniej niż 40 kWh/m² na rok, a to wszystko w dużej mierze dzięki wykorzystaniu jej alternatywnych źródeł. Oszczędności w tych budynkach są związane głównie z ogrzewaniem, ale również z oświetleniem. Jakie są korzyści z postawienia tego obiektu i na czym trzeba się skupić podczas jego tworzenia, aby zaoszczędzić jak najwięcej energii?
Czym cechuje się dom energooszczędny?
Głównym celem budowy domu energooszczędnego jest ograniczenie do minimum strat ciepła i zaoszczędzenie energii poprzez stworzenie zamkniętego obiegu, w czym może pomóc użycie materiałów oraz stolarki o właściwych parametrach. Przydadzą się także sprzęty zoptymalizowane do potrzeb, a do tego warto wyprodukować energię za pomocą warunków klimatycznych, słońca i wiatru i dostosować projekt do lokalizacji nieruchomości.
Oprócz użycia paneli słonecznych czy turbin wiatrowych do wytwarzania energii, trzeba właściwie zaprojektować rozkład pomieszczeń, sytuując te mieszkalne od strony południowej, a techniczne od północne. W ten sposób możliwe jest wykorzystanie dużych przeszkleń i okien energooszczędnych, aby generować energię od południa, a brak okien od północy zapobiega uciekaniu ciepła na zewnątrz.
Dlaczego warto postawić na dom energooszczędny?
Obecne przepisy prawa budowlanego nakazują inwestorom wznoszenie obiektów zgodnych z zaostrzonymi normami ekologicznymi, a takimi budynkami są właśnie domy energooszczędne. Ma to szczególne znaczenie, gdyż ograniczenie strat ciepła jest równoznaczne ze zmniejszeniem zapotrzebowania na paliwa kopalne będące podstawowym źródłem ciepła, jakie uzyskuje się z sieci ciepłowniczej.
Niskie zapotrzebowanie domu na energię, a co za tym idzie jej niewielkie zużycie, przyczynia się do zaoszczędzenia sporych pieniędzy. Spalane surowce energetyczne działają bardzo niekorzystnie na środowisko naturalne, ale również na domowy budżet. Ponadto, w takim budynku zdecydowanie prostsze jest uzyskanie komfortu termicznego, którego efektywna izolacja powoduje lepsze samopoczucie mieszkańców bez obowiązku aktywnej kontroli temperatury z użyciem systemów klimatyzacji czy centralnego ogrzewania.
Jak ograniczyć straty ciepła podczas budowy domu energooszczędnego?
Duże straty energii całkowicie wykluczają nazwanie domu energooszczędnym, a główną zaletą posiadania takiego budynku jest fakt, że drogie ciepło obecne we wnętrzu, zostaje w nim, co oznacza brak konieczności dostarczania go w znacznie większych ilościach. Duże znaczenie ma tutaj kierunek uciekania ciepła i współczynnik jego przenikania U, o czym szerzej będzie można przeczytać poniżej, poznając także sposoby na zwiększenie energooszczędności budynku.
Kierunki uciekania ciepła i powstawanie mostków termicznych
Ciepło może uciekać właściwie przez każde miejsce w domu, a spore straty mogą powodować m.in. podłogi, dach, ściany, drzwi czy okna. Należy również pamiętać o możliwości powstawania tzw. mostków termicznych pojawiających się na połączeniu różnych materiałów, przez które przenikanie ciepła jest wyjątkowo dynamiczne. Straty powstałe przez ich istnienie mogą niemal zupełnie zlikwidować wszelkie wysiłki mieszkańców mające na celu poprawę parametrów obiektu mieszkalnego. Tworzenie się mostków jest możliwe w wielu przestrzeniach, a najczęściej można je zaobserwować na styku ściany z oknem. Aby maksymalnie zmniejszyć zużycie energii w budynku, należy ograniczyć do minimum przenikalność cieplną jego wszystkich części.
Na czym polega współczynnik przenikania ciepła U i jak można go zmniejszyć?
Wymienione wcześniej kryteria domu energooszczędnego są związane z całkowitym zapotrzebowaniem na energię w przeliczeniu na metr kwadratowy, a zależą one od wielu czynników. Można skorzystać z wielu rozwiązań niwelujących straty energii, ale największe znaczenie ma ilość ciepła uciekająca przez poszczególne części obiektu, które są niezbędne, czyli ściany, okna czy dach.
Ilość energii, jaką traci się w konkretnym miejscu, można określić za pomocą współczynnika U, który oznacza się za pomocą jednostki W/m²K, czyli watów energii uciekających przez metr kwadratowy konkretnej powierzchni w warunkach testowych. Należy pamiętać, że sposób, w jaki się ją traci, jest zależny od przestrzeni w domu, gdyż pomiędzy salonem i tarasem będzie on inny niż w przypadku nieogrzewanego garażu oraz podjazdu ze względu na mniejszą ilość ciepła gotowego do ucieczki przez co powinno się ono wydostawać z pomieszczenia mniej intensywnie.
Jeśli chodzi o okna, to aby można je było nazwać energooszczędnymi, wspomniany współczynnik powinien wynosić maksymalnie 1,3 W/m²K. W projektach takich domów przewiduje się nawet produkty o zdecydowanie niższym Uw. W przypadku budynków pasywnych wymaga się okien o Uw nieprzekraczającym wartości 0,9.
W sytuacji chęci zmniejszenia tego tego współczynnika do takiego poziomu, aby można było mówić o domu pasywnym, niezbędny będzie montaż okien cechujących się jeszcze lepszymi parametrami. W internecie można znaleźć dużo takich możliwości, a istnieją nawet systemy umożliwiające uzyskanie produktu, którego Uw wynosi zaledwie 0,57 W/m²K.
Co trzeba wziąć pod uwagę, projektując dom energooszczędny?
Stworzenie projektu domu energooszczędnego wymaga sporego wysiłku i uwzględnienia wielu czynników, a właściwy dobór materiałów jest niewystarczający. Na początku należy zadbać o ciepłe ściany oraz okna, jednak elementów, którymi trzeba się zająć, istnieje znacznie więcej.
Jakie są główne składowe kosztu budowy domu energooszczędnego?
Budowa domu energooszczędnego wiąże się z nieco wyższym wydatkiem w porównaniu do budynku bardziej narażonego na straty energii. Część kwoty szybko jednak odzyska się, oszczędzając na eksploatacji i remontach.
Stosunek między składnikami zupełnego kosztu może się mocno różnić, ale przyjmuje się, że nawet w starych obiektach o katastrofalnych parametrach wydatki inwestycyjne wynoszą mniej niż połowę wszystkich nakładów. Aktualnie ze względu na ciągły wzrost cen energii przybliżony udział kosztów inwestycyjnych, jakie ponosi się w trakcie budowy, jest równy tylko 20% całkowitych wydatków związanych z posiadaniem domu przez 40 lat, także przy uwzględnieniu faktu, że do ogrzewania takich budynków potrzeba mniejszych funduszy.
Z eksploatacją domu energooszczędnego wiążą się znacznie niższe wydatki, jeśli chodzi o niezbędne remonty. Ogólnie przy takim obiekcie trzeba użyć lepszych, trwalszych materiałów, gdyż ocieplenie pełni w tym przypadku funkcję dodatkowej warstwy zabezpieczającej.
Podczas konsultacji z architektem w fazie planowania budowy domu energooszczędnego dobrze dowiedzieć się, jakie oszczędności mogą wiązać się z wykorzystaniem konkretnych rozwiązań w postaci, chociażby wentylacji z rekuperacją będącą mechanizmem odzyskiwania ciepła z powietrza, jakie oddaje się do otoczenia.
Całkowita szczelność budynku i izolacja od otoczenia może negatywnie wpływać na zdrowie domowników oraz szkodzić samemu budynkowi. Wentylacja powinna być jednak na właściwym poziomie w celu uniknięcia kondensacji pary wodnej czy rozwoju pleśni.
W starych konstrukcjach dochodziło tak naprawdę do samoistnej wentylacji z uwagi na brak szczelności użytych rozwiązań, jednak aktualnie istnieje możliwość dokładnego zarządzania ilością wymienianego powietrza, skupiając się tylko na zatrzymaniu jak największej części ciepła, jaką traci się podczas tego procesu. Obmyślając koszty budowy i eksploatacji, trzeba pamiętać o tym, aby do każdego budynku podejść w sposób indywidualny.
Na jakie technologie i instalacje trzeba postawić, aby zminimalizować straty ciepła i wyprodukować energię?
W nowoczesnych obiektach często znajduje się mnóstwo dodatkowych instalacji i technologii, dzięki którym budynek staje się dużo bardziej energooszczędny. Część z nich może znacząco zmniejszać straty energii, a są to, np. izolacja podłóg, dachu czy ścian, a także ciepłe i szczelne okna oraz drzwi. Dużą popularnością w takim budownictwie cieszą się także kolektory słoneczne, panele fotowoltaiczne, pompy ciepła, biogazowanie i wiatraki. Wspominana już wentylacja z rekuperacją zalicza się do obu kategorii, gdyż podczas niej następuje oddanie energii przez powietrze, jakie wydmuchuje się z domu, aby uniknąć wydostania się jej na zewnątrz, dzięki czemu ogranicza się do minimum straty ciepła. Tę energię przekazuje się powietrzu, które wpada do domu, tworząc pewien mechanizm ogrzewania.
Aby zwiększyć energooszczędność budynku, w pierwszej kolejności trzeba właściwie go zabezpieczyć, czego częścią może być wentylacja z rekuperacją, a drugą niezwykle istotną kwestią jest uzyskiwanie dodatkowej energii. Największym zainteresowaniem w Polsce cieszą się kolektory słoneczne i panele fotowoltaiczne służące do dostarczania idealnie ciepłej wody użytkowej, a także energii elektrycznej z możliwością wykorzystania w różnych celach. Pompy ciepła działają z kolei na podstawie zjawisk fizycznych z zakresu termodynamiki, dostarczając ciepło bez spalania paliw kopalnych. Zdecydowanie rzadziej w polskich domach spotyka się wiatraki oraz biogazownie. Pierwsze z nich zapewniają prąd za pomocą siły wiatru, a stosuje się je na szerszą skalę, raczej rezygnując z umieszczania ich w prywatnych domach. Sytuacja z biogazowniami wygląda podobnie, a prowadzą one do produkcji metanu z odpadów, po czym używa się go, aby napędzać sprzęty, które odpowiadają za spalanie węglowodorów.
Jak najlepiej rozlokować pomieszczenia podczas budowy domu energooszczędnego?
Projektując nowy budynek, często niewielką wagę przywiązuje się do lokalizacji poszczególnych pomieszczeń, co jest sporym błędem. Korzystanie ze słońca do oświetlenia obiektu i wprowadzenia do niego ciepła prowadzi do zdecydowanego obniżenia śladu węglowego, dlatego warto zadbać o swobodny dostęp do tego źródła. Umiejscowienie danych wnętrz powinno więc mocno łączyć się z ich funkcją. Dom energooszczędny odznacza się unikaniem marnowania czegokolwiek, w związku z czym sypialnię należy usytuować po wschodniej stronie, co zagwarantuje niezbędne światło każdego poranka. Wieczorem oświetlenie w tym miejscu może być zbędne ze względu na obecność domowników w salonie, dlatego dobrze, aby jego okna wychodziły na stronę południowo-zachodnią. Warto stosować się do tego, że kuchnia, przedpokój i korytarze powinny znajdować się na północy, sypialnia na wschodzie, salon, jadalnia, łazienka oraz gabinet – na południu, a pomieszczenia do spędzania czasu późną porą – na zachodzie, a wspomniane zasady są zgodne ze sztuką feng shui.
Czym trzeba się kierować przy wyborze okien do domu energooszczędnego?
Poza współczynnikiem przenikania ciepła duże znaczenie ma również typ stolarki okiennej, a także liczba użytych przeszkleń czy obecność ciepłej ramki dystansowej. Należy w tym przypadku uwzględnić kilka głównych czynników, takich jak:
- materiał, z jakiego zrobiono okno, od którego zależy jego trwałość, wygląd i pozostawiony ślad węglowy
- pakiety szklenia – z reguły najlepiej postawić na jak największą liczbę szyb, lecz zbyt grube okna, szczególnie 4-szybowe, często spotykają się z dezaprobatą domowników, problem może jednak rozwiązać wykorzystanie gazów szlachetnych i specjalnych powłok niskoemisyjnych
- ciepłe ramki, których użycie w zespoleniach likwiduje ryzyko tworzenia się mostków cieplnych<
- potrójne uszczelnienie – jedynie szczelne okna mogą zabezpieczyć mieszkańców przed utratą ciepła, w czym pomoże dodatkowa uszczelka środkowa
- przenikalność szkła – ciepło ze słońca oznacza niższe koszty związane z eksploatacją domu energooszczędnego, dlatego warto zadbać o przedostawanie się jego przez okna w jak największej ilości
- program Czyste Powietrze umożliwiający uzyskanie dofinansowania projektów termoizolacyjnych
Decydując się na budowę domu energooszczędnego, trzeba liczyć się z koniecznością zadbania o wiele szczegółów, które pozwolą na ograniczenie do minimum strat ciepła. Mieszkanie w takim budynku może przynieść jednak wiele satysfakcji z uwagi na możliwość zrobienia czegoś dobrego dla środowiska naturalnego. Aby zwiększyć swój pozytywny wpływ na ekosystem, warto także zapoznać się z zasadami ekologicznego stylu życia, co może także przynieść spore oszczędności.
